PublicSpirit Summer Stories #3 – 2022 Gert-Jan Kusters over Israël én het belang van luisteren

Een cadeautje

Gert-Jan bezocht vier jaar geleden met zijn vrouw Israël. Hij vertelt: “Voor mijn vrouw was dit een cadeautje, het was haar grote wens om een bezoek te brengen aan Israël. De interesse van mijn vrouw in het Jodendom is ontstaan in haar jeugd: ze woonde naast een Joods gezin, dat in WOII hun familie had verloren. Dit gezin en de verhalen die zij vertelden hebben diepe indruk op mijn vrouw gemaakt en zij heeft zich hierdoor in het Jodendom verdiept, leest er veel boeken over, kijkt films en praat er met mij over. Dus een beter cadeau kon ik haar niet geven! Wij zijn een week op pad geweest en bezochten onder meer Jeruzalem en Tel-Aviv. En ik raakte zelf ook diep onder de indruk.”

Bijzondere gesprekken en ontmoetingen

Israël is een land van tegenstellingen en grote verschillen. Gert-Jan zegt hierover: “Het land kent een geschiedenis die groots is, maar daarnaast zijn er ook hypermoderne steden. Jeruzalem is één van de twintig oudste (bewoonde) steden ter wereld. De Oude Stad met de Klaagmuur en de Heilige Grafkerk is wereldberoemd en hier zagen we veel zwaar orthodoxe Joden. In Jeruzalem bezochten wij Yad Vashem, het officiële monument van Israël voor het herdenken van de Joodse slachtoffers van de Holocaust. Dit was in één woord indrukwekkend! En vervolgens reis je dan zo’n 60 kilometer richting de Middellandse Zee en ben je in het kosmopolitische Tel-Aviv waar alles kan en alles mag. En wat bijzonder is: Israël wordt nog steeds groter qua inwonertal: elke Jood in de wereld mag zich gewoon vestigen in het land en kan Israëlisch staatsburger worden.”

Niet de plaatsen die Gert-Jan bezocht, maar juist de mensen die daar wonen, hebben diepe indruk op hem gemaakt. “Ik heb ontdekt dat dé Jood niet bestaat. Als je daar bent kom je allerlei mensen tegen die ieder op hun eigen wijze invulling geven aan het jodendom. We hebben echt kennisgemaakt met de inwoners. Ik dacht vooraf dat wij, als westerlingen, wat zouden worden gemeden maar daar was geen sprake van. We voerden vele mooie gesprekken.”

Gesprekken over de grote tegenstellingen en de kloof tussen modern en orthodox maar in ieder gesprek werd naar elkaar geluisterd en was er dat gevoel van verbondenheid: ‘dit is ons land!’
Gert-Jan vertelt: “Ja, die gesprekken die we daar hebben gevoerd, hebben mij diep geraakt. Terwijl ik hier nu met jou over spreek, voel ik het wéér. Bijvoorbeeld de ingewikkelde problematiek rondom de Palestijnen kwam aan bod. De zware polemiek in de wereld over hoe Israël en Palestina zich tot elkaar verhouden, dat wordt je, als je daar bent, in volle omvang duidelijk. En toch, toch woont iedereen door, met en naast elkaar….”

“Op een terras in Jeruzalem dronken we een biertje met twee mensen, jaar of 35, met een hond. Zij vertelden met veel energie, emotie en felheid over hun dagelijkse leven en de grote tegenstellingen, om vervolgens te eindigen met dat dit wel hun land is, dat iedereen erbij mag horen en dat naar iedereen wordt geluisterd. Een gesprek waarin gewoon werd gezegd wat zij ervan denken en vinden, met respect en begrip. Dat zorgde bij mij voor bewustwording: ik zou dat zelf in mijn werk best vaker mogen doen, direct zijn maar wel altijd in verbinding.”

Luisteren

Er werd naar elkaar geluisterd en er was erkenning voor de tegenstellingen met als doel een zoektocht naar het pad dat je wél samen kunt bewandelen. Luisteren dus als toverwoord.

Gert-Jan benadrukt het belang dat hij hecht aan ‘luisteren’: “De definitie van luisteren is ‘tonen van interesse en het vermogen om belangrijke informatie op te pakken uit mondelinge gesprekken’. Dit is zó wezenlijk belangrijk, maar blijkt vaak zo ontzettend moeilijk. Misschien omdat ons ego ons in de weg zit..? Daar, in Israël, werd ik mij ervan bewust dat ik in mijn werk veel zend. Als ik ook oprecht en met werkelijke belangstelling luister naar de ander, zou mij dat verder brengen. Dat luisteren naar elkaar ons echt helpt, daar ben ik me terdege van bewust geworden.”

“Maastricht is een stad van internationale allure: 15 concerten van Rieu trekken in totaal 180.000 bezoekers vanuit de hele wereld, jaarlijks is er de kunst- en antiekbeurs TEFAF, we hebben een vooraanstaande universiteit met 22.000 studenten. Maar dat zijn niet voor iedere Maastrichtenaar vanzelfsprekende pluspunten, en ook naar deze kritische geluiden heb ik als gemeentesecretaris te luisteren. Luisteren, met als doel dat we samen, met elkaar, Maastricht zijn, en samen een weg zullen vinden! De inzichten die ik tijdens mijn reis door Israël heb opgedaan komen hier mooi bij van pas want, zoals ik hoorde op dat terras in Jeruzalem: juist als er sprake is van tegenstellingen ligt de oplossing in luisteren naar elkaar. Ja, het is best moeilijk om écht te luisteren, maar probeer het maar eens want de resultaten zullen je aangenaam verrassen! Daar ben ik van overtuigd.”

Gert-Jan Kusters is sinds 1 januari 2022 gemeentesecretaris in Maastricht. Hij woont samen met zijn vrouw in Reuver, zij hebben twee kinderen (21 en 26). Gert-Jan is van huis uit jurist, altijd sociaal en maatschappelijk betrokken, ook in zijn vrije tijd, onder meer bij de voetbal- en carnavalsvereniging. Als echte Bourgondiër is hij lid van een kookclub.

Miriam Oosterwijk woont met haar man in Amerongen, samen hebben zij drie – inmiddels uitwonende – kinderen.
Van Langweer tot Lapland: Miriam is een ontdekkingsreiziger, altijd op zoek naar nieuwe ervaringen en indrukken en dat is een eigenschap die haar goed van pas komt in haar baan als directeur van PublicSpirit .

In de volgende aflevering van de PublicSpirit Summer Stories spreken we met Willeke de Groot, directeur van het Noord-Hollands Archief.
Zij vertelt over de Akropolis en over wat democratie voor haar betekent.
Benieuwd? #4 verschijnt 11 augustus online. Eerder artikelen in deze reeks kun je hier teruglezen.